Het vandaag gepresenteerde klimaatakkoord onderstreept dat de industrie resoluut wil innoveren, zodat de industriële uitstoot van CO2 in 2050 per saldo op nul uitkomt. Hierbij zullen de onderzoek- en innovatieprogramma’s van Institute for Sustainable Process Technology (ISPT) een centrale rol spelen. Het gaat om programma’s voor bijvoorbeeld het benutten van koolstofemissies van de staalindustrie als grondstof in de chemische industrie en voor het duurzaam produceren van waterstof voor industrie en transport.
ISPT speelde een actieve rol tijdens de gesprekken over het Klimaatakkoord. Er werd vooral gekeken naar welke innovaties nodig zijn om de doelstelling van nul CO2-uitstoot in 2050 te halen. Voor het bereiken van het doel van 2030 is nog maar weinig tijd. De CO2-uitstoot moet dan gehalveerd zijn. Dit kan de industrie alleen halen door CO2 af te vangen en op te slaan (CCS), wat hoge jaarlijkse kosten van honderden miljoenen tot uiteindelijk ruim 1 miljard met zich mee zal brengen. Ook na 2030 zal CCS een blijvende kostenpost vormen.
Industrie kiest in klimaatakkoord resoluut voor innovatie
Belangrijk is om nu ook stevig te investeren in werkelijk duurzame, circulaire oplossingen. Op termijn zullen deze nieuwe innovaties CCS overbodig maken, de industrie geld gaan opleveren en Nederland op de kaart zetten als koploper in duurzaamheid, zo is de verwachting.
We voelen ons gesterkt om op de ingeslagen weg verder te gaan en onze rol als verbindende partij te vervullen
Tjeerd Jongsma, directeur van ISPT
Industriële innovatie toegelicht: Circulaire koolstof
De staalindustrie in Nederland en België loopt wereldwijd voorop qua CO2 emissies, in positieve zin wel te verstaan. Zij stoten bijna 35% minder CO2 uit per ton staal dan het gemiddelde wereldwijd. Het maken van staal is onlosmakelijk verbonden met het uitstoten van grote hoeveelheden CO2, in Nederland is de staalindustrie verantwoordelijk voor 6% van de totale hoeveelheid uitgestoten broeikasgassen. In het zogenaamd ‘staalgas’, dat vrijkomt bij de staalproductie, zit naast CO2 en stikstof N2 ook koolstofmonoxide CO. Dit wordt nu nog verbrand om energie op te wekken waarbij CO2 wordt uitgestoten. CO is een goed bruikbare bouwsteen in de chemische industrie voor het maken van plastics. Dit plastic kan aan het eind van haar levenscyclus weer worden gerecycled en hergebruikt bij het maken van staal en zo is de koolstof kringloop door industriële symbiose helemaal rond.
Om de CO uit de staalindustrie te gebruiken als bouwblok in de chemische industrie moet het staalgas worden ‘gewassen’. Bij dit was-proces kan zuivere CO2 worden geïsoleerd, dit kan dan weer in deze vorm beschikbaar worden gemaakt voor een gebruiker van CO2 en voor ondergrondse opslag.
Chemiebedrijf Dow Chemicals en staalproducent Arcelor Mittal besparen door hergebruik van CO 20% op hun CO2 uitstoot. Dit komt overeen met de jaarlijkse uitstoot van 250.000 huishoudens. Ook in Nederland werkt Tata Steel in IJmuiden aan CO2 reductie. Een andere technologie, die direct 20% reductie van CO2 uitstoot oplevert. Inclusief CCS groeit dat tot 80% wat overeenkomt met meer dan 1 miljoen huishoudens. Wanneer deze fabrieken in de toekomst helemaal gaan werken op elektriciteit opgewekt door zon en wind wordt ook dit proces duurzaam uitgevoerd.
Industriële innovatie toegelicht: Circulaire warmte
De hoge temperatuur die nodig is voor productieprocessen, soms wel meer dan 1000°C, kost erg veel fossiele energie om te bereiken. Omdat de industrie zuinig is met deze energie wordt die trapsgewijs gebruikt voor productieprocessen waarbij een lagere warmte nodig is totdat het teveel is afgekoeld voor de industriële processen. Dan wordt het ‘weggekoeld’ en verdwijnt als koelwater of verdwijnt via de schoorsteen. Zonde van de energie die er nog inzit.
Het idee van circulaire warmte is om bedrijven onderling te koppelen en de warmte circulair te maken door gebruikmaking van een zogenaamde ‘warmtepomp’. Deze pomp kan met duurzame elektriciteit de temperatuur weer opwaarderen naar een hoger niveau. Drie keer winst: het warmtegebruik wordt circulair, elektriciteit wordt gebruikt als vervanger van fossiel en de restwarmte wordt geminimaliseerd. Op een industrieterrein zouden alle bedrijven kunnen worden aangesloten op een ringleiding met een vaste temperatuur van enkele honderden graden °C. Elk bedrijf maakt met zijn eigen warmtepomp de benodigde proceswarmte en zorgt weer met een warmtepomp dat de uitgaande temperatuur gelijk is aan de temperatuur in de ringleiding.
Bij Dow Chemicals wordt al geëxperimenteerd met deze technologie. Deze warmtepomptechnologie kan bij DOW alleen al 15,000 ton CO2 minder uitstoten, wat overeenkomt met het energiegebruik van bijna 2000 huishoudens inclusief vervoer.
Doelstellingen NGO’s en industrie sluiten op elkaar aan
Bij de voorbereiding van het Klimaatakkoord heeft ISPT een belangrijke rol gespeeld bij het op gang brengen van de dialoog tussen de NGO’s en industrie en het op elkaar afstemmen van de doelstellingen van deze partijen. Dat is gelukt: hun doelstellingen sluiten nu goed op elkaar aan. Ze zijn het erover eens, dat de industrie op termijn volledig duurzaam moet zijn en dat Nederland in de wereld als proeftuin kan dienen voor het toepassen van nieuwe duurzame technologie.
ISPT gaat verder op het ingeslagen pad
Het Klimaatakkoord vergt een forse inzet van de industrie om zowel de doelstelling van 2050 te halen als levensvatbaar te blijven. Hierbij zullen bedrijven en andere partijen, zoals kennisinstellingen en technische onderzoeksorganisaties, nauw moeten samenwerken, want alleen zo kunnen ze de gewenste innovaties snel realiseren en doorvoeren.